Ένα πρόσφατο ταξίδι μου στη Χίο υπήρξε η αφορμή για να γνωρίσω από κοντά τη μαστίχα Χίου και να διαβάσω τι δείχνουν οι μελέτες για τα οφέλη της στην υγεία. Πρόκειται για μια φυσική αρωματική ρητίνη που εξάγεται από το «μαστιχοφόρο σχίνο» (Pistacia lentiscus var. chia). Η μαστίχα Χίου, είναι το δάκρυ που εκκρίνεται μετά από την επιφανειακή τομή του κορμού του σχίνου, με σκοπό την αποστείρωση και επούλωση της πληγής του. Παράγεται αποκλειστικά στις νότιες περιοχές της Χίου, στα περίφημα «Μαστιχοχώρια», καθώς η συγκεκριμένη περιοχή διαθέτει εδαφολογικά και κλιματολογικά στοιχεία τα οποία ευνοούν την καλλιέργεια του μαστιχόδεντρου. Έτσι λοιπόν, ενώ σχίνοι υπάρχουν σε όλη τη Μεσόγειο, μόνο στη νότια Χίο καλλιεργούνται συστηματικά και παράγουν μαστίχα.
Φυσικά δεν πρόκειται για απλή διαδικασία, αντίθετα, η παραγωγή της είναι χρονοβόρα και επίπονη, ενώ περιλαμβάνει τεχνογνωσία αιώνων που περνάει από γενιά σε γενιά.
Αυξανόμενο επιστημονικό ενδιαφέρον
Τα τελευταία χρόνια, η μαστίχα έχει αποκτήσει αυξανόμενο επιστημονικό ενδιαφέρον λόγω των πολλαπλών ευεργετικών της δράσεων, που αποδίδονται κυρίως στις αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες των συστατικών της, ενώ από το 2015, κατέχει έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων για χρήση σε ήπιες δυσπεπτικές διαταραχές και φλεγμονές του δέρματος. Αν και η μαστίχα Χίου συγκεντρώνει τις ωφέλιμες ιδιότητες που θα μπορούσαν να προάγουν τη θεραπευτική της χρήση σε ποικίλες ασθένειες, ο αριθμός των μελετών σε ανθρώπους είναι προς το παρόν περιορισμένος. Υπάρχει, επομένως, ανάγκη για περαιτέρω κλινική έρευνα. Πάμε όμως να δούμε προς ποια κατεύθυνση στρέφονται οι έρευνες και τι έχουν δείξει μέχρι τώρα.
Οι ευεργετικές ουσίες
Τα θεραπευτικά οφέλη της μαστίχας μπορούν να αποδοθούν στη δράση μιας ποικιλίας ενώσεων που ασκούν μια πληθώρα βιοδραστικών επιδράσεων με αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Αποτελεί μια συμπυκνωμένη, φυσική πηγή τερπενίων, φαινολικών ενώσεων, φυτοστερολών, αραβινο-γαλακτανών και φυσικών πολυμερών, μαζί με πτητικά και αρωματικά συστατικά. Ωστόσο, οι ακριβείς μηχανισμοί που δημιουργούν τις ευεργετικές επιδράσεις της μαστίχας παραμένουν σε μεγάλο βαθμό άγνωστοι, ενώ η βιοδιαθεσιμότητα αυτών των συστατικών δεν είναι πλήρως κατανοητές.
Αντιφλεγμονώδης δράση
Είναι πλέον γνωστό ότι η χρόνια και χαμηλής έντασης φλεγμονή αποτελεί το κοινό παθογενετικό υπόστρωμα για πολλές οξείες και χρόνιες ασθένειες όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, παθήσεις του γαστρεντερικού, ο καρκίνος και ο διαβήτης τύπου 2. Από μία πληθώρα ερευνών φαίνεται ότι η μαστίχα Χίου ασκεί αντιφλεγμονώδη δράση σε παθήσεις όπως η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος και η αλλεργική δερματίτιδα, μέσω της αναστολής του σχηματισμού ουσιών που προάγουν τις φλεγμονές. Παρόλα αυτά χρειάζονται ακόμα περισσότερες μελέτες μεγάλης κλίμακας για να μπορέσει να διεξαχθεί σαφές συμπέρασμα για την αντιφλεγμονώδη δράση της.
Αντιοξειδωτικές ιδιότητες
Οι ελεύθερες ρίζες αποτελούν επιβλαβή μόρια που μπορούν να προκαλέσουν οξειδωτικό στρες στον οργανισμό, με συνέπεια την καταστροφή των μεμβρανών των κυττάρων, του μορίου DNA του κυττάρου και συνεπώς των ίδιων των κυττάρων. Συνεπώς, το οξειδωτικό στρες είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που φαίνεται να συμβάλλει στις καρδιαγγειακές παθήσεις, στον καρκίνο και σε άλλες χρόνιες ασθένειες. Η μαστίχα φαίνεται να αναστέλλει την δημιουργία ελεύθερων ριζών κυρίως λόγω της περιεκτικότητάς της σε τριτερπένια τα οποία οδηγούν σε αύξηση των επιπέδων ενδοκυτταρικής αντιοξειδωτικής γλουταθειόνης.
Αντι – αθηρωματικές ιδιότητες
Η μαστίχα Χίου φαίνεται να παρουσιάζει καρδιοπροστατευτική δράση, καθώς μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωσή της μειώνει τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης, της LDL χοληστερόλης και της λιποπρωτεΐνης α. Παράλληλα, η αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδης δράση της φαίνεται να προστατεύει την LDL χοληστερόλη από οξείδωση λειτουργώντας έτσι προστατευτικά έναντι της αθηρωμάτωσης.
Αντιβακτηριδιακές ιδιότητες
Η μαστίχα χαρακτηρίζεται από ένα ευρύ φάσμα αντιμικροβιακής δράσης με την εκρίζωση του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού να είναι πιθανώς αυτή που έχει διερευνηθεί επαρκέστερα, τόσο in vitro όσο και σε κλινικές δοκιμές. Η λοίμωξη από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού αποτελεί έναν από τους κύριους παράγοντες για τη γαστρίτιδα, το πεπτικό έλκος και τον καρκίνο του στομάχου, με τη θεραπεία της να είναι ζωτικής σημασίας για τη διαχείριση και την πρόληψη των πεπτικών διαταραχών.
Επίσης, από το 1995, η προσθήκη μαστιχέλαιου σε καλλιέργειες ζωμού φάνηκε να αναστέλλει την ανάπτυξη τόσο των θετικών κατά Gram όσο και των αρνητικών κατά Gram βακτηρίων, συμπεριλαμβανομένων των Staphylococcus aureus, Lactobacillus plantarum, Pseudomonas fragi και Salmonella enteritidis. Πιο πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ισχυρή αντιμικροβιακή και αντιμυκητιακή δράση της μαστίχας έναντι των ειδών του στρεπτόκοκκου και πολλών άλλων κοινών παθογόνων του φάρυγγα, του στόματος, του αυτιού αλλά και ειδών Candida όπως και trichomonas vaginalis, ένα πρωτόζωο παράσιτο που προκαλεί τριχομονάση, μια σεξουαλικά μεταδιδόμενη ασθένεια .
Τρόπος λήψης
Η μαστίχα χρησιμοποιείται για τις φαρμακευτικές της ιδιότητες εδώ και αιώνες, με την πρώτη γραπτή αναφορά να χρονολογείται από τον 5ο αιώνα π.χ.. Στις περισσότερες μελέτες η συνήθης δόση είναι 1 g την ημέρα, χωρισμένη σε τρεις ίσες δόσεις των 330 mg η καθεμία, ή μπορεί να καταποθεί σε μορφή κάψουλας ή σκόνης. Επίσης, η μαστίχα μπορεί να μασηθεί ως κοινή τσίχλα ή μπορεί να καταναλωθεί ως αιθέριο έλαιο. Όπως φαίνεται μέσα από τις μέχρι τώρα μελέτες, η μαστίχα έχει χαμηλό κίνδυνο παρενεργειών, ωστόσο, πάντα θα πρέπει να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας πριν την χρήση οποιουδήποτε συμπληρώματος.
Πηγές:
European Union herbal monograph on Pistacia lentiscus L., Resina (mastic). (n.d.). https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-monograph/final-european-union-herbal-monograph-pistacia-lentiscus-l-resin-mastic_en.pdf
Soulaidopoulos, S.; Tsiogka, A.; Chrysohoou, C.; Lazarou, E.; Aznaouridis, K.; Doundoulakis, I.; Soulaidopoulos, Stergios, Aikaterini Tsiogka, Christina Chrysohoou, Emilia Lazarou, Konstantinos Aznaouridis, Ioannis Doundoulakis, Dimitra Tyrovola, Dimitris Tousoulis, Konstantinos Tsioufis, Charalambos Vlachopoulos, and et al. 2022. “Overview of Chios Mastic Gum (Pistacia lentiscus) Effects on Human Health” Nutrients 14, no. 3: 590. https://doi.org/10.3390/nu14030590
Papada, Efstathia, and Andriana C. Kaliora. 2019. “Antioxidant and Anti-Inflammatory Properties of Mastiha: A Review of Preclinical and Clinical Studies” Antioxidants 8, no. 7: 208. https://doi.org/10.3390/antiox8070208
Το άρθρο έγραψε η Ζακχαίου Κυριακή Διατροφολόγος – Βιοχημικός.
Βρείτε μας στο Instagram, στο Facebook και στο Tik Tok.
